Zijn waar twintigers zijn: bottom-up kerk

Hebt u weleens een boekpresentatie meegemaakt die begon met een meditatiesessie? Ik niet, tot de avond waarop Tabitha van Krimpen haar boek Bottom-up kerk, zijn waar twintigers zijn presenteerde. Het afwisselende programma deze avond was prikkelend, bedoeld om de gasten – jong en ouder – enigszins uit hun comfortzone te halen. Een gevoel dat past bij het boek, want contact maken met jongeren om erachter te komen wat er bij hen leeft, dat heeft ook iets spannends, in elk geval in de kerk.

De auteur

Tabitha van Krimpen (25) is theoloog en bedrijfskunde. Ze behaalde beide bachelors in Nijmegen en rondde een master bedrijfskunde af aan de Vrije Universiteit. Momenteel volgt ze een master theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam. Van november 2021 tot oktober 2022 was zij ook Jonge Theoloog des Vaderlands. Deze ‘functie’ opende deuren voor haar: van kerken, organisaties, van harten van mensen en vooral van generatiegenoten. Ze sprak met studenten om te horen wat er bij hen leefde en hield lezingen in kerken. Zelf zegt ze daarover: “Sommige bezoekjes waren heel verrassend, ik kwam soms op plekken waar ik niemand kende, maar dan waren er ineens hele mooie gesprekken. Maar ik stuitte in kerken ook op weerstand als ik mijn gedachten over en visie op jongeren en de kerk deelde. Regelmatig kreeg ik de vraag: ‘hoe krijgen we de jongeren weer terug in de kerk?’ Mijn antwoord was dan: ‘je zult als kerk vormen moeten loslaten om ruimte te maken zodat ook twintigers zich in de kerk thuis voelen.’ Tja, zo’n boodschap is wordt niet altijd enthousiast onthaald.”

Het boek

Het gevoel dat het in de kerk als organisatie echt anders moet, had Tabitha al eerder. Als kind groeide ze op in een hervormde omgeving; op vragen die ze stelde tijdens catechisatie kreeg ze vaak geen bevredigend antwoord. Haar kritisch-onderzoekende aard maar ook haar liefde voor het geloof en voor God, maakten dat ze niet afhaakte. Ze besloot theologie te gaan sturen. In de zomer van 2021 las ze een boek van de Britse onderzoekster Ruth Perrin, die vijftig millennials (generatie die geboren is tussen 1980 en 1999) had geïnterviewd over hun relatie met de kerk. Tabitha: “Dit boek inspireerde me enorm; ik herkende de verhalen van de millennials, hun vragen, hun worstelingen en hun behoeften. Het wakkerde mijn nieuwsgierigheid aan, sterker nog: ik besloot te gaan onderzoeken hoe dat in Nederland is. Door de gesprekken en ontmoetingen die ik als Jonge Theoloog had en door de interviews met leeftijdsgenoten binnen en buiten de kerk werd het me steeds duidelijker: de kerk met haar structuren en systemen is veel te ingewikkeld geworden. Het moet in de kerk veel eenvoudiger, niet alleen voor twintigers, maar voor alle generaties.”

“Ik gun kerken meer moed, lef en ondernemerszin”

Eenmaal Jonge Theoloog af hervatte Tabitha haar masterstudie theologie en besloot ze haar visie en theorie in boekvorm te delen. Na een aantal maanden hard werken, inclusief gesprekken en interviews kon ze in december 2022 het manuscript bij een uitgever aanbieden. Nu ligt haar eerste boek er: Bottom-up kerk, zijn waar twintigers zijn.

Bottom-up kerk

We zoomen in op een aantal kerngedachten uit het boek. De veelgehoorde vraag – hoe krijgen we twintigers terug in de kerk? – draait Tabitha om. Ze gaat uit van de gedachte dat je als kerk moet zijn waar twintigers zijn. Er is een kloof tussen de kerk en twintigers, en die overbruggen lukt alleen als je zaken in de kerk anders gaat organiseren: niet meer top-down gestructureerd maar bottom-up, van onderaf.

Bottom-up kerk zijn begint met luisteren naar wat jongeren beweegt, hen een stem geven en het gesprek aangaan. Jongeren serieus nemen, laten meedenken en meebeslissen, ook aan de bestuurstafel. Wat zijn hun vragen en behoeften? Wat willen ze weten over het geloof, wat hebben ze nodig? Wat laat dit ons zien als kerk, hoe kunnen de verschillende generaties in een gemeente elkaar vinden? Het kan soms zo eenvoudig zijn: door samen aan tafel te gaan, bijvoorbeeld. 

Een andere kerngedachte is het beeld van de kerk als lichaam van Christus. We maken allemaal deel uit van ditzelfde lichaam. Alles en iedereen heeft een functie, of die nu groot is of klein. Het is de liefde van Christus die ons bindt. Laten we ons als mensen van verschillende generaties met elkaar verbinden, om samen het lichaam van Christus te vormen.

En ten slotte zullen we in de kerk traditionele zaken moeten loslaten, om het anders te kunnen organiseren. Voordat je als kerk met nieuwe dingen aan de slag gaat, is het goed om kritisch te kijken naar wat je al doet. Waarom moet de predikant eigenlijk bij zoveel vergaderingen aanwezig zijn? Kan dat ook anders? In plaats van dat een kerkenraadsfunctie altijd vier jaar moet zijn, kan dat ook op een manier die jonge mensen aanspreekt? Kunnen zij zich op projectbasis inzetten voor de gemeente? Waarom stoppen we zoveel energie in het kerkblad voor de eigen leden? Kunnen we in een column in de wijkkrant delen wat er in onze gemeente speelt? Zulke keuzes zijn niet makkelijk, maar zijn wel nodig, wil je mensen binnen en buiten de kerk enthousiast maken en houden voor wat er in de kerk gebeurt. 

Voor wie?

Bottom-up kerk, zijn waar twintigers zijn is bestemd voor iedereen die in de huidige kerk bestuurt of gemeentelid is, en hart voor de kerk heeft. Voor iedereen die ziet dat het anders moet maar niet weet hoe het anders kan. 

Tabitha: “Het boek ligt er nu. Dat is wel spannend. Ik benader het ‘jongerenvraagstuk’ vanuit theologisch én bedrijfskundig perspectief. Iets waarnaar in de kerk nogal eens met een schuin oog gekeken wordt. ‘De kerk is toch geen bedrijf, waarom het zo marketingachtig benaderen?’, hoor ik dan. Dat soort bezwaren verwacht ik wel en de kerk is gelukkig geen bedrijf. Toch mag het soms wel wat pragmatischer in de kerk en gun ik kerken meer moed, lef en ondernemerszin.”

Tot zover een tipje van de sluier van Bottom-up kerk, zijn waar twintigers zijn. Wie meer wil weten, kan Tabitha uitnodigen voor een lezing of het boek kopen natuurlijk. Ook zijn er gespreksvragen beschikbaar om met een kring of kerkenraad in gesprek te gaan over het boek. Kijk voor meer informatie op www.bottomupkerk.nl.

Marina Kapteyn

Foto: Dwaalzin Fotografie