Kerk en geloof bieden houvast in Beiroet 

Wilbert en Rima van Saane werken in de puinhopen van de stad

Vele gemeenteleden van de Lichtkring zullen op dinsdagavond 4 augustus opgelucht ademgehaald hebben, toen zij uit Libanon het bericht kregen dat Wilbert van Saane en Rima Nasrallah en hun kinderen ongedeerd waren gebleven bij de catastrofale explosie in de haven van Beiroet eerder die dag. 

Het echtpaar Van Saane-Nasrallah woont en werkt in Beiroet. Rima en Wilbert werken beiden als docent bij de Near East School of Theology (NEST) in de Libanese hoofdstad. Rima is daarnaast predikant in de National Evangelical Church of Beirut. Van 2014 tot juli 2020 waren zij formeel uitgezonden door de Alphense gemeente De Lichtkring, die sindsdien warme contacten onderhoudt met Wilbert, Rima en hun kinderen Christina en Pieter. 

“We waren die middag net naar ons huis in de bergen iets buiten Beiroet gereden”, vertelt Rima. “Gelukkig maar, want in ons appartement bij de NEST waren de ruiten gesneuveld. Vanuit ons huis, dat op een heuvel ligt, konden we de explosie zien en horen. Het duurde even voordat we in de gaten hadden wat er precies aan de hand was, dat werd ons pas de volgende dag echt duidelijk.” 

Hulpverlening nog harder nodig

Je zou denken dat er sindsdien veel veranderd is in het dagelijkse leven en werken van Wilbert en Rima, maar dat is toch niet helemaal het geval. Rima: “Door de explosie is een deel van onze activiteiten in een stroomversnelling geraakt. Want al voor die rampdag op 4 augustus bestond ons werk onder andere uit hulpverlening aan mensen die door de financiële en economische crisis naar armoede waren afgegleden. Nu is die vorm van hulpverlening nog harder nodig.” 

“In de stad zelf is wel veel veranderd”, voegt Wilbert toe. “Een groot deel ligt in puin, en dat betreft vooral de wijken waar de christenen wonen en waar de kerken zijn. De christelijke gemeenschappen slaan nu de handen ineen bij de hulpverlening, het bieden van onderdak en de wederopbouw van de stad. Ook onze eigen kerk is zwaar beschadigd. Dat is trouwens niet voor het eerst. Tijdens de burgeroorlog in Libanon was de kerk verwoest geraakt; in 1998 werd deze weer in gebruik genomen. En nu 22 jaar later nog maar, weer zo’n zware tegenslag voor onze gemeente.”

Wonderlijk gered

“Wat ook helpt en hoop geeft”, vervolgt Rima, “zijn de vele verhalen van mensen die ternauwernood aan de ramp ontsnapt zijn. Dit wordt gezien als redding door God. Ik heb misschien wel honderd voorbeelden gehoord van mensen die net van de tafel waren opgestaan waarop twee seconden later een raam uit elkaar spatte, of anderen die met de auto net een afslag genomen hadden waardoor ze niet op de weg reden die verwoest werd, enzovoort, enzovoort. Niemand begrijpt waarom 180 mensen moesten sterven maar er hadden veel meer mensen kunnen omkomen. We zien daar de hand van God in. En dat ervaren we ook dankzij de vele mensen die nu een helpende hand toesteken. Dus nee, we zien niet zozeer dat mensen hun geloof kwijtraken. We zien wel dat ze ermee worstelen, maar juist in deze donkere tijden wordt Gods aanwezigheid ervaren.”

Wake-upcall

Wilbert: “Er is nog iets goeds voortgekomen uit deze ramp: het is een wake-upcall geworden voor internationale hulporganisaties. Dat er nu noodhulp komt uit het westen, en hulp bij de wederopbouw, daar putten de Libanezen hoop en moed uit. En er ontstaat nu ook internationale druk om het politieke systeem te veranderen. De explosie heeft de ogen van de internationale gemeenschap geopend. Nu maar hopen dat onze lokale leiders gehoor zullen geven aan die druk vanuit het westen.”

Het goede leven

Als je nadenkt over de ellendige situatie in Libanon, een land dat ooit welvarend was en nu letterlijk en figuurlijk in puin ligt, besef je hoe goed wij het eigenlijk hebben hier in Nederland, zelfs in coronatijd. ‘Het goede leven’ is het jaarthema in veel PKN-kerken dit seizoen; voor ons wellicht een vrij eenvoudig en veilig thema. Juist daarom vroegen we Wilbert en Rima, zo aan het begin van het nieuwe kerkelijke seizoen, wat zij en hun medechristenen in Beiroet onder die term verstaan. Wat is voor hen ‘het goede leven’ nu voor velen de bodem onder hun bestaan is weggeslagen?

“Het goede leven? Dat wordt gevormd door mensen”, zegt Wilbert zonder aarzelen, en hij voegt eraan toe dat dat niet alleen zijn eigen antwoord is, maar dat velen dit antwoord zouden geven. “Wanneer je leven letterlijk instort, wanneer je veel bent kwijtgeraakt, dan realiseer je je dat het om mensen gaat. Mensen op wie je kunt bouwen, die je kunnen helpen en wie jij kunt helpen. Je netwerk wordt dan je grootste bezit. In tijden van oorlog en rampspoed is het belangrijk te kunnen terugvallen op dat netwerk, op de mensen om je heen, en om je er bewust van te worden in hoeverre anderen op jou kunnen rekenen.”

Het licht van God brandende houden

De kerken in Beiroet bieden zo’n netwerk, en Wilbert en Rima verwachten dan ook dat de kerk een belangrijke rol zal blijven spelen. “De huidige situatie biedt kansen voor de kerken”, vindt Wilbert. “Ik verwacht dat de kerken hier sterker uitkomen, omdat veel Libanezen door de hulp van de christelijke gemeenschap bij wederopbouw en het bieden van traumatherapie een positiever beeld krijgen van de kerk.”

“De uitdaging zit hem in het feit dat mensen uit Libanon vertrekken”, vult Rima aan. “Voor velen was dit een soort laatste druppel. De christengemeenschap zal kleiner worden, maar met hoeveel of weinig mensen we ook zijn, met elkaar kunnen we laten zien dat de kerken het licht in de wereld vormen, en met elkaar moeten we het licht van God brandende houden.”

Diana Boerefijn

(Interview gehouden via Zoom op 3 september 2020)