“God werkt in de mens!”

In het Franse dorpje Taizé, gelegen tussen Dijon en Lyon, stichtte frère Roger in de jaren veertig van de vorige eeuw een geloofsgemeenschap. Sindsdien bezochten en bezoeken talloze (jonge) mensen Taizé, om samen te vieren, te bidden en te zingen – op zoek naar zingeving, verdieping en ontmoeting. De gemeenschap, die tegenwoordig uit zo’n honderd broeders bestaat (katholiek en protestants), leeft vanuit het verlangen naar de barmhartigheid van God en de gemeenschap van de broeders.

Zoals op veel plaatsen in Nederland worden ook in diverse kerken in Alphen aan den Rijn regelmatig zogeheten Taizédiensten gehouden. Wat zijn dat voor vieringen en hoe zien die er uit? Gemeenteleden Foekje van Gameren (Goede Bron) en Sara van der Nagel (de Lichtkring) vertellen erover.

Ritme en rituelen

De geloofsgemeenschap in Taizé trekt jaarlijks enorm veel belangstellenden: jongeren en ouderen, gezinnen en kerkleiders. Uit Europa, maar ook uit de rest van de wereld. Mensen die, om uiteenlopende redenen, op zoek zijn naar bezinning, verbondenheid en (innerlijke) stilte. De bezoekers, soms wel met een paar duizend tegelijk, blijven meestal een week. Ze voegen zich naar de vaste rituelen en het ritme van de broeders, zoals de drie dagelijkse gebedsdiensten in de ochtend, de middag en de avond. Gasten betalen voor hun verblijf naar draagkracht en werken mee door corveediensten te vervullen. Daarnaast kan men deelnemen aan allerlei gespreksgroepen en workshops, bijvoorbeeld rond Bijbelstudie. Pasen, feest van de opstanding, is een belangrijk gegeven in de gemeenschap. Tijdens speciale vieringen op zaterdagavond wordt het licht letterlijk aan elkaar doorgegeven. In de centrale kerkzaal komen broeders en gasten bijeen, om gezamenlijk te vieren, te bidden, te zingen en de stilte te beleven. Iconen maken door middel van hun afbeelding de geestelijke boodschap voor de aanwezigen aanschouwelijk.

Sara van der Nagel heeft Taizé nog nooit bezocht (“maar dat staat absoluut op mijn lijstje!”), Foekje van Gameren verbleef er in 1975 voor het eerst en kwam er nadien vaker, ook als vrijwilliger. “Als de klokken ’s ochtends luiden, om op te roepen voor de gebedsdienst, lopen de broeders in hun witte gewaden naar de kerk. Van alle kanten, van over het hele terrein, sluiten jongelui, volwassenen en hele gezinnen zich aan, en zo gaat die groeiende stroom mensen dan op weg naar de dienst – een indrukwekkende en onvergetelijke ervaring!”

“We proberen Taizé niet te imiteren,
maar willen onze Taizédiensten vormgeven op onze eigen manier, ‘in de geest van’.”

Stilte en ruimte

De Goede Bron (voorheen Goede Herderkerk en de Bron) houdt jaarlijks drie Taizévieringen, de Lichtkring vier. In beide kerken is er een ‘Taizégroep’ van enkele personen die de diensten voorbereidt. Foekje: “Er bestaat een oecumenisch leesrooster, en dat volgen we. Dat iedereen dan overal dezelfde lezing doet, zorgt voor een extra gevoel van verbondenheid.” Op grond van de lezing wordt een thema gekozen, en daar worden liederen bij gezocht. Het zingen, bijvoorbeeld psalmen met respons, kan worden ondersteund door de cantorij.

“Tja, een cantorij – die hebben wij in de Lichtkring niet,” vertelt Sara, “maar begeleiding is er bij ons wel, van de piano of door een muzikant. En onze nieuwe kerkelijk werker is enthousiast over Taizéliederen, dus daar zijn we erg blij mee!”

Op de vraag in welk opzicht een Taizéviering duidelijk afwijkt van een ‘reguliere’ kerkdienst, is het antwoord helder: er is geen preek. Voorgangers Paul van Dijk of Meindert Burema (in de Goede Bron) zijn wel aanwezig en houden soms een korte inleiding, maar er is geen overdenking zoals we die van de zondagse ochtenddienst gewend zijn. Foekje: “Een Taizéviering, die op zondagavond plaatsvindt, duurt drie kwartier à een uur. Er wordt gelezen door een (of meer) lector(en), er wordt gebeden en er wordt gezongen. En al die onderdelen worden afgewisseld door periodes van stilte, van wel zeven minuten. Stiltes om de woorden op je te laten inwerken, om tot rust en inkeer te komen.”

Zowel in de Goede Bron als in de Lichtkring gaat het tijdens de viering ook om de ruimte zelf; de inrichting van het liturgisch centrum is heel belangrijk. Zitplaatsen worden daaromheen geschikt, lectoren zitten tussen de andere aanwezigen. De zaal kan worden aangekleed met diverse attributen, en er worden waxinelichtjes aangestoken. Sara: “In de Lichtkring plaatsen we die op een kruis op het doopvont.” Foekje vult aan: “In de Goede Bron zijn er, net als in Taizé, iconen, gemaakt door Irene van der Plaat.”

Reflectie

Nadat het een tijdje wat minder is geweest, staan de Taizévieringen in Goede Bron en Lichtkring nu weer aardig in de belangstelling. “We vinden het wel opmerkelijk om te zien dat het hierbij om een vaste groep bezoekers gaat. Vaak mensen die we niet bij reguliere kerkdiensten ontmoeten, maar dus wel bij de Taizédiensten!” Wat Foekje en Sara betreft, voorzien de vieringen duidelijk in een behoefte. “Het is fijn dat deze ruimte er is. We proberen Taizé niet te imiteren, maar willen onze Taizédiensten vormgeven op onze eigen manier, ‘in de geest van’. Het zijn bijeenkomsten met een andere vorm, waarin we ook op zoek zijn naar nieuwe vormen van liturgie en andere gezangen. Liederen waarin de herhaling belangrijk is, zodat het lied als het ware een gebed op zichzelf wordt.”

Wat zij er zelf aan hebben? Sara: “Ik vind hier bezinning in, en rust en inkeer.” Foekje sluit zich daarbij aan: “Het geeft gewoon heel veel, het stemt tot nadenken. Het roept op tot reflectie, en daar gaat het om. Want zoals frère Roger al zei: God werkt in de mens.”

Carien Mensink-Ferguson