To access this post, you must purchase Jaarabonnement Kerken rond Rijn en Gouwe digitaal.
“Het platform met nieuws van en voor
kerkelijke gemeenten in de regio Alphen aan den Rijn.”
Goed leven en goed sterven onlosmakelijk verbonden
Meer uit deze categorie
Wegwijs in de eredienst (2)
To access this post, you must purchase Jaarabonnement Kerken rond Rijn en Gouwe digitaal.
Acht minuten
To access this post, you must purchase Jaarabonnement Kerken rond Rijn en Gouwe digitaal.
Gretha Bregman-Hoving
To access this post, you must purchase Jaarabonnement Kerken rond Rijn en Gouwe digitaal.
Wegwijs in de eredienst (1)
To access this post, you must purchase Jaarabonnement Kerken rond Rijn en Gouwe digitaal.
Prof. Theo Boer werpt protestants licht op euthanasie
‘Euthanasie en levenseinde’ is geen thema dat je eenvoudig aan de keukentafel aansnijdt. Met wie kan ik erover praten? Waar ga ik heen met mijn vragen? U herkent dit misschien. Professor Theo Boer heeft in 2021 over dit thema een boekje geschreven dat de aandacht trok van de redactie. In dit artikel bespreekt hoofdredacteur Rens van Doeselaar de uitgave op hoofdlijnen. Dat het een aanzet tot gesprek moge zijn in uw gemeente.
Tijdens de synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) in november 2021 hield hoogleraar ethiek Theo Boer (Protestantse Theologische Universiteit) een lezing naar aanleiding van zijn boekje Eind Goed – Een protestantse kijk op de euthanasie in Nederland. Professor Boer heeft zelf in de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE) gezeten.
Zijn toespraak heb ik beluisterd en zijn boekje gelezen. De inhoud sloot mooi aan op het jaarthema van de PKN ‘Het goede leven’. Goed leven en goed sterven hebben alles met elkaar te maken. Als wij erop vertrouwen dat het leven en sterven goed zal zijn, staan wij positiever in het leven.
Het voert hier te ver om het boekje gedetailleerd te bespreken, aangezien elke bladzijde wel stof tot discussie kan geven. Het sterke van de schrijver vind ik dat hij niet met onversneden standpunten komt, maar vooral met stellingen en ervaringen die tot nadenken stemmen. Iets daarvan deel ik met u in dit artikel.
Geschiedenis
In de 70’er en 80’er jaren hebben de synodes van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Kerk rapporten aangenomen die euthanasie aanvaardden onder bepaalde omstandigheden. In een vervolgrapport werd wel gesteld dat er een recht op leven is en niet op sterven. De PKN in oprichting zette in 1989 een stap terug door kritisch te zijn op legalisering van euthanasie. De opmerkelijke tendens doet zich voor dat in kerkelijke kring de steun voor euthanasie na 2000 is afgenomen. Aan de hand van uitkomsten uit onderzoeken laat professor Boer dit zien.
Tot 2005 was euthanasie alleen toegestaan om ondraaglijk lichamelijk lijden te voorkomen. Hierna zijn de voorwaarden voor legalisering verruimd. Van een terminale fase hoeft geen sprake meer te zijn, een schriftelijk verzoek is niet vereist, het mag ook als een SCEN-arts negatief adviseert, een vooraf bestaande relatie arts – patiënt is niet noodzakelijk en familie hoeft niet te worden betrokken. Bij een wilsonbekwame patiënt hoeft niet te worden getoetst of er nog steeds een stervenswens is. De dossiers van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie zijn niet toegankelijk voor het Openbaar Ministerie.
Euthanasie is na 50 jaar nog steeds in het Wetboek van Strafrecht vermeld als strafbaar feit als er niet volgens de voorgeschreven procedure wordt gehandeld. Een op de negen Nederlanders is bang dat het hem of haar zal overkomen. Onder andere daarom dienen wij volgens Boer scherp te zijn en te blijven op het toepassen van euthanasie, ondanks dat het legaal is.
In de loop der jaren is de opvatting over wat ‘ondraaglijk lijden’ is, veranderd. De geestelijke component speelt een significantere rol dan 50 jaar geleden. De steun voor euthanasie is veel groter bij lichamelijk lijden dan bij geestelijk lijden. Bij geestelijk lijden, met name bij oudere mensen, kun je denken aan een eentonig leven, verlies van zelfstandigheid, geen uitdaging, onzekerheid, somberheid, verlies van leeftijdgenoten en bovenal eenzaamheid.
Theologie
Theologisch ontkom je er volgens Boer niet aan om euthanasie als laatste redmiddel te zien. Je dient eerst alle andere mogelijkheden te onderzoeken. In de wereld dienen wij, volgens hem, als christen ervan uit te gaan dat er een euthanasiewet is. In de kerk dient er terughoudendheid te zijn, omdat het leven ons door God is gegeven. Wel mag je God bidden om verlossing. Boer wijst hierbij op Elia, Simeon, Job en Paulus. In meer orthodoxere kring heeft men grote moeite met euthanasie, omdat het leven een gave van God is, het ingaat tegen het gebod ‘Gij zult niet doden’, omdat wij leven uit de doop en bij het leven hoort hoop en geduld, en omdat een waardeoordeel over ons leven niet aan de individuele mens is.
Boer breekt een lans voor eerherstel van de Tien Geboden. Deze vormen het mandaat dat wij hebben. Je mag ze niet facultatief gebruiken. Het bestaan houdt voor de gelovige niet op bij het sterven. Er is de brede weg naar het hiernamaals. Hoe Boer dat in de euthanasiepraktijk voor ogen heeft, werkt hij echter niet verder uit.
Praktijk
Veel artsen vragen zich af waarom zij ingeschakeld moeten worden voor euthanasie. In landen waar geen arts hoeft te worden ingeschakeld omdat de patiënt het zelf mag doen met de hem/haar verstrekte middelen, is het aantal euthanasiegevallen maar een vijfde van dat in Nederland. Opmerkelijk is dat de vergoeding die de Levenseindekliniek krijgt tienmaal hoger is dan de vergoeding die de huisarts ontvangt voor het euthanaseren.
Boer merkt ook op dat het aantal euthanasiegevallen per gemeente erg verschilt.
De palliatieve zorg is de laatste decennia enorm verbeterd, waardoor er minder reden is om euthanasie toe te passen. Als niets meer helpt, kan er palliatieve sedatie worden aangeboden (20% van de overlijdensgevallen).
Conclusie
Boer is niet zondermeer tegen euthanasie en kan zich situaties voorstellen waarin dit de minst slechte oplossing is. Hij wijst erop dat bij mensen die zich verbonden weten met hun omgeving en niet wegkwijnen in eenzaamheid, de wens voor euthanasie al aanmerkelijk minder is. In het leven is het niet de kunst om de top te halen, maar om waardig af te dalen. Hier wordt veel te weinig aandacht aan besteed. De aandacht in onze maatschappij ligt op voorspoed en groei maar niet op neergang. Door te hopen op een schuilplaats bij God kun je het volhouden. “Veilig in Jezus’ armen” is wat dat betreft een passende tekst.
Ten slotte vraagt Boer zich af hoelang het nog duurt voordat we het als een vorm van discriminatie zien dat mensen die niet om euthanasie kunnen vragen, dit gezegende levenseinde moeten ontberen? Van het standpunt dat dit nooit zal gebeuren, is Boer niet onder de indruk. Boer is erin geslaagd om een kort en bondig boekje te schrijven dat ik zeker kan aan bevelen. Door de beperkte omvang is het ook geschikt voor gesprekskringen.
Rens van Doeselaar
Als u hulp nodig heeft of vragen naar aanleiding van dit artikel, neem dan contact op met uw predikant of bel 0800-0113 (Zelfmoordpreventie).