Lezing: Vrijdenkers uit de 17e eeuw: Benedictus de Spinoza en Franciscus van den Enden
UITNODIGING VRIJZINNIGE STUDIEKRING OUDSHOORNSE KERK
In de 17e eeuw was een publiekelijk kritische opstelling ten opzichte van kerkelijke en politieke autoriteiten een hachelijke zaak. Vrijdenkers uit die tijd, onder wie Benedictus de Spinoza en Franciscus van den Enden, hebben erover mee kunnen praten. Hun geschriften zijn indertijd tot verboden lectuur verklaard en deels vernietigd. En dat omdat zij zich in hun denken lieten leiden door de ratio, wetenschap en logica, en niet door geloof, dogma’s en traditie. Spreker Rien van Steden zal voor de pauze in vogelvlucht de levensgeschiedenis van Spinoza (1632-1677) en enkele van zijn denkbeelden behandelen. Hoewel Spinoza al bijna 350 jaar dood is, leeft zijn gedachtegoed nog altijd voort. Zowel geroemd als verguisd wordt Spinoza over het algemeen beschouwd als een van de meest invloedrijke Nederlandse filosofen uit de 17e eeuw. Zijn, zeker in de eeuw waarin hij leefde, radicale denkbeelden over God, de Bijbel, vrijheid van meningsuiting, redelijkheid, tolerantie, democratie en kerk en staat, intrigeren nog altijd. De boeken van Spinoza zijn ruim 200 jaar lang verboden geweest. Na de pauze richt Rien de schijnwerper op Franciscus van den Enden (1602-1674), die bekend staat als ‘de leermeester’ van Spinoza. Hij gaf leiding aan een Latijnse school in Amsterdam, waar Spinoza deze taal leerde.
Van den Enden was geboren in Antwerpen, opgeleid tot jezuïtisch priester, hij regisseerde en schreef toneelstukken die ook door Vondel werden gewaardeerd, maakte plannen om in Amerika een egalitaire en democratische kolonie te vestigen, was fel tegen de slavernij en schreef het pas in 1990 ontdekte boek Vrije Politijke Stellingen, dat een voor de 17e eeuw ongekend radicaal pleidooi voor democratie, gelijkheid en emancipatie was. In 1670 vertrok Van den Enden van Amsterdam naar Parijs, waar hij betrokken raakte bij een complot om koning Lodewijk XIV te vermoorden en een republiek te vestigen, wat hij eind 1674 met de ophangingsdood op de Place de la Bastille heeft moeten bekopen.
Lezing door Rien van Steden, in de achterzaal van de Oudshoornse Kerk te Alphen aan den Rijn op donderdag, 23 november 2023 van 20.00 tot 22.00 uur. Entree: 5 euro; leden van de Vrijzinnige Studiekring hebben gratis entree.